Ngược dòng thời gian, tác giả đưa ta về hoang đảo, nơi gia đình Mai Am Tiêm bị đày ải vì có ý coi thường ơn vua. Cuộc sống khó khăn nơi đây đã không khuất phục được những người con người khoáng đạt, tự do. Họ đã khai phá, tạo dựng nên những bãi bờ trù phú và đã tìm được một loại quả lạ, vỏ xanh, ruột đỏ, ngon ngọt mà ngày nay gọi là Dưa Hấu.

Ý chí của gia đình Mai An Tiêm là ý chí của những con người gan góc, dũng cảm trước thiên nhiên khốc liệt.

Bằng cảm xúc lãng mạn và bút pháp tài nghệ, nhà văn Tô Hoài đã thể hiện rất sinh động cuộc sống, tình cảm của con người trên Đảo Hoang.